Mindfulness wordt op vele manieren beschreven, maar in al die beschrijvingen worden aandacht en een houding van niet beoordelende acceptatie genoemd. Eenvoudig gezegd: aandacht schenken aan wat zich voordoet van moment tot moment zonder oordelen wordt mindfulness genoemd. Uit wetenschappelijk onderzoek (zoek bijvoorbeeld eens met Google Scholar) blijkt dat mindfulness samenhangt met persoonlijk welbevinden en dat mindfulness te leren is. Maar wat is nu eigenlijk mindfulness en hoe kan je dat leren?
mindlessness en mindfulness
Het tegendeel, mindlessness, is gemakkelijker uit te leggen, want iedereen kent dat maar al te goed. Je verheugt je bijvoorbeeld om iets lekkers te gaan eten, maar terwijl je eet ben je met je gedachten ergens anders. Het is op voordat je het beseft en je hebt eigenlijk nauwelijks iets geproefd. Kortom je had geen aandacht voor wat er op dat moment was te proeven, want je aandacht was elders.
Een ander voorbeeld is dat je er naar uit ziet om iemand te ontmoeten, en als je met die persoon spreekt merkt dat je jezelf bezorgd afvraagt: Zeg ik het wel goed?, of: Wat zal ie van me vinden? Kortom je bent dan meer bezig met oordelen over jezelf en mogelijke oordelen van je gesprekspartner, dan dat je aandacht hebt voor die persoon en bemerkt wat er in het gesprek gebeurt. Je bent meer selectief op jezelf geörienteerd, dan op de gehele situatie.
Studenten die tentamen doen, kunnen ook in dit soort gepieker terecht komen. In plaats van zich te concentreren op de vragen en de antwoorden, die op dat moment alle aandacht verdienen, verschuift de aandacht naar vroeger :Had ik het maar beter geleerd of naar de toekomst :Als ik zak, dan is dat een ramp. Daarbij kunnen negatieve oordelen over jezelf: ik kan het niet, Stom, dat ik het niet weet het denkproces van dat moment hinderen. Ook hier kan je zeggen dat je meer selectief op jezelf bent georiënteerd, dan op de taak het tentamen zo goed mogelijk te maken
Het tegendeel van mindlessness is mindfulness. Dat houdt in deze voorbeelden in: niet elders zijn met je aandacht, maar duidelijk aanwezig zijn op dat moment. En mindfulness houdt ook in: niet veroordelend piekeren, maar de situatie accepteren zoals die nu is. Mindfulness helpt om het lekkers te proeven, de gebeurtenissen in het gesprek te ervaren en zo goed mogelijk het tentamen te maken. Dus, als je eet, eet dan ook met aandacht en proef. En als je met iemand spreekt, doe dat met aandacht en bemerk bij jezelf wat je hebt te zeggen en merk op wat de ander zegt. En houdt bij het tentamen zoveel mogelijk je aandacht bij de vragen en de antwoorden. Piekeren kan altijd nog later. Dit klinkt zeer eenvoudig, maar door de vele automatismen van mensen blijkt het in de praktijk vaak moeilijk om met aandacht in het hier en nu te blijven
Eenvoudig gezegd: aandacht schenken aan wat zich voordoet van moment tot moment zonder oordelen wordt mindfulness genoemd, of ook wel een zachtmoedige relatie aangaan met wat er zich nu aanbiedt.